Jezus heeft de vervelende gewoonte om uit te varen tegen de bevolkingscategorie waar ik toe behoor: mensen die religieuze studies verrichten en daarin onderwijs geven, destijds Farizeeën geheten. Christelijke theologen zijn, evangelisch gezien, dus bij voorbaat verdacht volk.

Bij deze beroepsgroep, en juist niet bij de usual suspects – de financiële sector – observeert hij geregeld gedrag dat te maken heeft met de jacht op status. Een actueel en gevoelig onderwerp. Het ophouden van je sociale status is in onze tijd alleen maar belangrijker geworden, zegt Alain de Botton, want tegenwoordig hebben we gelijke kansen – althans, dat is het idee. En dus heb je het aan jezelf te danken wanneer je de top niet haalt. Geen afkomst of goddelijke voorbeschikking die je daar nog de schuld van kan geven. Dat knaagt, want hoge status betekent: succes, belangrijk! En lage status: mislukt, onaanzienlijk.

De filosoof beziet dit alles met een milde blik: bezorgd zijn om je status is een uiting van verlangen naar ‘sociale liefde’. Naar respect, schouderklopjes, bewonderende blikken, knipoogjes. We willen gezien worden. Dat schreeuwen we niet van de daken. We erkennen het misschien niet eens voor onszelf. Maar het is wel zo. Vandaar: smartphones, labradors en hippe brillen.

De Botton helpt om een episode uit het evangelie volgens Lucas (hoofdstuk 14) goed te lezen die in de kerk vaak misbruikt wordt om tot bescheidenheid aan te sporen. Het begint ermee dat de populaire prediker Jezus (die overigens wel doodsbedreigingen ontvangt) wordt uitgenodigd voor een of ander symposium. Men ligt aan. Onder de gasten is een zieke, maar het is sabbat: Jezus de geneesheer heeft dus formeel geen spreekuur. Maar hij doet wat niet hoort. Hij geneest hem en neemt zo eigen gezichtsverlies op de koop toe. Dat is de basis voor de lancering van een drietrapsraket.

Trap één: Jezus benoemt het gebruikelijke receptiegedrag: contact zoeken met de belangrijke gasten, rondhangen bij de centrale plaatsen. Uiterst ongepast om dat hardop te zeggen. Impliciet verwijst hij naar het beloofde Koninkrijk van God: op ‘een bruiloft’ heb je liever dat ‘de gastheer’ je een betere plaats geeft dan een slechtere, dus dring je ook nu maar vast niet zo op. Inderdaad, verkondigt De Botton: een deugdelijke manier om ervoor te zorgen dat mensen minder met statusgedoe tobben, is religie. Dat merk je al wanneer je een kerkgebouw in gaat. In het licht der eeuwigheid vallen de verschillen weg.

Trap twee: Jezus spreekt de gastheer aan op zijn uitnodigingsbeleid. Zoiets doe je al helemaal niet. Wel een beetje incrowd hier, hè?, suggereert hij met zijn tweede vergelijking. Doorgaans is het: ‘Ik nodig jou uit opdat jij mij uitnodigt.’ Maar wanneer je bij een feestje gasten onthaalt bij wie je het niet kunt komen ‘terughalen’ zal God het je lonen ‘bij de opstanding van de rechtvaardigen’. Een wijze rabbijnse les.

Een Bijbels onderlegde gast laat dan horen dat hij verstaat waar Jezus het eigenlijk over heeft: “Zalig wie brood eet in het Koninkijk van God!” Oftewel: What a joy to be in that number! Uit de reactie die Jezus op deze zaligspreking geeft, blijkt dat Jezus weinig op heeft met de religieuze bestrijding van status anxiety. Want dan vuurt hij de derde trap van de raket, de capsule, af: een absurde parabel. Ken je die van die lui die naar een bruiloft gingen? Ze gingen niet want ze hadden wel wat beters te doen: de een een pas gekochte akker bekijken, de ander vijf span ossen keuren, een derde bij zijn jonggehuwde vrouw zijn. De uitnodiging voor die bruiloft – de alomvattende toewending van God en mensen –  ligt er al, zo is het verhaal, maar jullie gaan er niet op in. Jullie hebben andere prioriteiten. Jullie wíllen helemaal niet werkelijk de weg op van het Koninkrijk. Want dat betekent uit puur enthousiasme alles daarvoor opgeven. Elders zegt hij: dat Koninkrijk komt er, is er al, wanneer mensen elkaar daden van liefde bewijzen vanuit het geloof dat God onvoorwaardelijk van hen houdt. Mensen die niets hebben te verliezen, zetten die stap van overgave wellicht gemakkelijker. En dan nog blijft er plaats genoeg op die bruiloft.

We zetten in op het krijgen van sociale liefde, zegt De Botton, en religie relativeert de statusverschillen die daardoor ontstaan. Het evangelie vraagt en belooft echter meer: liefde geven aan wie op je pad komt in de wetenschap dat je hoe dan ook bemind wordt. En dat betekent: zachtaardig handelen, leven met aandacht, de ander zien. Dat geeft blijvende voldoening. Je bent dwaas als je de uitnodiging voor dát feest afslaat, zegt de prediker Jezus dan.

Althans, dat is wat hij tegen de theologen zegt – en dat trek ik graag wat breder. Dat dat verdacht is, behoeft geen betoog.

Foto: Iphone touching is believing desktop door Anthony Sigalas (CC BY-NC-SA 2.0).