De sprong van Felix Baumgartner was geen sprong van vooruitgang en moed, maar van terugval en nostalgie. Zo betoogt Arjen van Veelen met het essay Een teken van armoede in de NRC van 20 oktober 2012.

Was deze sprong dan geen hightech prestatie? Jawel, hightech was het zeker, maar dat diende vooral om de risico’s af te dekken. Al in 1960 sprong Joe Kittinger vanaf 31 kilometer hoogte uit een ballon. Weliswaar een paar kilometer lager dan Baumgartner, maar toch. Van Veelen vervolgt:

“Eigenlijk waren we getuigen van een kaping: dit was de grootste aandachtsroof uit de menselijke geschiedenis. Dit was een machtsgreep van marketing. Een symbool voor het feit dat we niet meer in de space age leven, maar in het reclametijdperk. Het gaat niet langer om prestaties, maar om spektakel.”

Het is volgens hem ‘retro’ wat de klok slaat. Want de dominante sfeer is die van stagnatie en nostalgie. De cultuur staat creatief stil, maar wekt met behulp van media en internet de suggestie dat alles heel snel gaat. De kritische media consument kan niet veel meer dan zich daarbij aansluiten. Maar dat betekent ook dat er geen idee is, waar de goede, nieuwe, originele ideeën vandaan moeten komen.

Wat is werkelijk nieuw en niet slechts ‘retro’? ‘Beter’ wordt steeds meer ‘vroeger’. Van Veelen heeft volkomen gelijk. Werkelijke innovatie is zeldzaam. Nieuwsgierigheid kan niet meer. Wetenschap moet vooral commercieel interessant zijn. Dat is een teken van armoede.

Foto: SPACE_Record-Skydiver_39km_Stratosphere_ btf door MATEUS_27:24&25 (CC BY-NC-SA 2.0)