Het is een beproefd concept: maak van iets onschuldigs iets onrechtmatigs, en je mag het bestraffen. In Nederland werden aan het begin van de negentiende eeuw steeds meer gedragingen strafbaar gesteld. Er ontstond een systeem van gevangenissen. Landlopers, ‘afwijkende types’ of mensen die hun schulden niet konden betalen werden daarvoor weliswaar vastgehouden in Huizen van Bewaring, maar formeel was dit geen straf. Toch knaagde het: mocht je mensen wel opsluiten die feitelijk niets verkeerds hadden gedaan? Door landloperij strafbaar te stellen was dit probleem ineens opgelost.

Vanaf 2013 zal het in Nederland niet meer onrechtvaardig zijn om mensen die onmogelijk terug kunnen naar hun land van herkomst, in de cel te stoppen. Door in Nederland te blijven doen ze iets strafbaars. Dus mogen ze gestraft worden. Goed voorbeeld doet goed volgen: wat met de landlopers kon, kan ook met de landlozen.

Bijkomend voordeel is dat uitgeprocedeerde asielzoekers minder zichtbaar worden. Tentenkampen zullen niet zo snel meer worden ingericht en demonstreren wordt te risicovol. Toen gevangenisstraf in Europa gemeengoed werd, was dat ook omdat het publiek steeds meer gêne voelde bij al te openlijke ellende (de vele bedelaars, de publieke bestraffingen en openbare executies). Ook nu weten we weinig van de behandeling van mensen zonder papieren die maanden, soms jaren in ‘vreemdelingenbewaring’ worden gehouden – en dat zal gelukkig alleen nog maar minder worden, als illegalen in gewone gevangenissen worden weggestopt. Een fijne, opgeruimde samenleving is het gevolg.

En dan het derde voordeel: de krimpende gevangenisbevolking zal met één klap 50% uitgebreid worden. Dat is een zegen voor de werkgelegenheid, nu steeds meer Penitentiaire Inrichtingen moeten sluiten. In de negentiende eeuw leidde de inrichting van het gevangeniswezen ook al tot een opleving van de economie.

Niet alleen bewaarders en beveiligers houden hun baan, ook het leger psychosociaal geschoolde deskundigen dat gedetineerden omgeeft kan aan het werk blijven. Bestrafte asielzoekers zullen nu intensief begeleid worden zodat zij ‘delictinzicht’ ontwikkelen en intern gemotiveerd raken om na hun straf ons land te verlaten. Nauwkeurige monitoring moet ervoor zorgen dat gedrag dat blijk geeft van die hoop wordt afgeleerd. Bij asielzoekers die zich blijven verzetten kan op termijn een persoonlijkheidstoornis worden vastgesteld. Wanhoopsdaden kunnen gerelateerd worden aan psychoses. Voor onverbeterlijke illegalen staat daarmee de weg naar de TBS open.

En dan naast de maatschappelijke voordelen, nog dat ene hele grote voordeel voor het geweten: we hoeven ons niet meer ongemakkelijk te voelen over het opsluiten van onschuldige mensen, want onschuldig zijn ze straks niet meer. Zo organiseren we een beschaafde, rechtvaardige samenleving. De strafbaarstelling van illegaal verblijf is de triomf van de maakbaarheidgedachte.

Foto: Banner van De Vluchtkerk in Amsterdam (www.devluchtkerk.nl)