Naar aanleiding van een eigen onderzoek stelde Perdiep Ramesar (Trouw, 19-5-2013) vast dat in de Haagse Schilderswijk de sharia regeert in een deel dat ook bekend staat als De Vergeten Driehoek, De Sharia Driehoek, Moslimenclave en Punt van het Zwaard. Het gaat om een deel van de Schilderswijk dat ‘vergeten’ is in de ‘stadsvernieuwing’.

In het Trouw-artikel verwijst de term sharia naar het gegeven dat de regels in de buurt zouden veranderen, dat er een ‘mini-sharia’ is ingevoerd of dat er een ‘klein kalifaat’ gesticht is. Zo zou een autochtone jongedame aangesproken zijn op haar kledingkeuze en in cafés en cafetaria’s wordt geen alcohol geschonken, niet gerookt en alleen halal geserveerd. Een en ander wordt ‘opgelegd door de meerderheid’, de minderheid ‘buigt’ en de overheid doet er niets aan. Aan de andere kant hebben we moslims die het toepassen van bepaalde regels juist wel legitimeren en zich verweren met het argument dat het toch een meerderheid is die bepaalt. Dergelijke uitspraken suggereren een grote stelligheid bij geïnterviewden over wat er aan de hand is. Ook de commotie die is ontstaan over de ‘sharia-driehoek’ suggereert dat: Sharia? Dat willen ‘we’ in ieder geval niet! Termen als ‘islamofoob’, ‘radicaal’ en ‘orthodox’ gaan eveneens uit van een stelligheid; mensen die geen twijfel kennen en hun opvatting van waarheid willen opleggen. Niets is echter minder waar: het gaat om een fundamentele twijfel en onzekerheid over sociale relaties in een veranderende pluralistische omgeving met problemen.

Twijfel en onzekerheid zijn geen termen die vaak geassocieerd worden met mensen met orthodoxe religieuze opvattingen of met mensen met islamofobe opvattingen. Niettemin is twijfel een belangrijke drijfveer voor mensen om in actie te komen om zo onzekerheid terug te dringen. Het gaat erom antwoorden te vinden op vragen als wat waar is, wat de situatie eigenlijk is en wat er gedaan moet worden en hoe. Twijfel is dan ook niet zozeer een gebrek aan overtuiging, maar twijfel en sterke overtuigingen gaan hand in hand en zijn twee zijden van dezelfde munt.

De vrouw in het artikel die wijst op de sociale druk op haar dochter, vraagt zich af of ze er wel kan blijven wonen. Het gaat haar om de leefbaarheid van de buurt want dat er sprake is van sociale spanningen en verloedering daar zijn velen het wel over eens. Ook de moslims die aan het woord komen benadrukken dat: alcoholmisbruik, overlast op straat, de noodzaak om herinnerd te worden aan religieuze plichten zoals bidden, enzovoorts. Daarbij gaat het voor veel moslims ook om hun acceptatie als moslim; iets dat allesbehalve vanzelfsprekend is in de huidige samenleving. Niet voor niets zegt één van de geïnterviewden: “Juist in deze omgeving met mensen die hetzelfde geloven en denken, voel ik mij thuis.” Hetzelfde kan gesteld worden voor anderen zoals autochtonen en allochtone hindoes die betwijfelen of zij nog wel geaccepteerd worden.

Hoe het dan wel moet in de wijk? De inwoners lijken geen idee te hebben. In het artikel wordt het voorbeeld gegeven van de politie die niet accepteert dat ‘orthodoxe’ moslims een geval van huiselijk geweld in eigen kring oplossen. De politie blijkt echter ook niet in staat een oplossing te brengen aangezien de vrouw in kwestie geen aangifte wil doen. En veel allochtone inwoners maken zich zorgen over groeiende problemen van meisjes in de wijk waar nauwelijks aandacht voor is. Het gaat hier dus niet alleen om zeer stellige islamofobische autochtone niet-moslims versus stellige radicalen die hun zogenaamd eenduidige versie van de ‘sharia!’ op willen leggen. Het gaat ook om inwoners van de Schilderswijk die fundamenteel onzeker zijn over hun plek in de wijk, over hun toekomst en over wat er moet gebeuren om de problemen aan te pakken. De stelligheid waarmee ‘sharia!’ afgewezen of juist gelegitimeerd wordt of waarmee juist gezegd wordt ‘zo erg is het echt niet’ komt voort uit die onzekerheid. Het zijn vooral uitingen om onzekerheid en twijfel te bezweren. Hoe betrouwbaar zijn sociale relaties in een veranderende pluralistische samenleving waarin criminaliteit en overlast problemen geven?

In het debat dat nu gevoerd wordt over de Schilderswijk zien we wel die stelligheid terug, maar niet de twijfel. Onder niet-moslims is sharia een angstbeeld voor overheersing door vermeende intolerante moslims en islam. Andere dimensies van de wijk blijven achterwege: criminaliteit, problemen met meisjes, overlast, shisha-lounges, drugs, maar ook creativiteit, betrokkenheid en ondernemerschap. Onder moslims is de indruk dat men weer gestigmatiseerd wordt. Waar mensen elkaar juist zouden kunnen vinden in twijfel en onzekerheid, worden deze in het debat gebruikt om bevolkingsgroepen tegen elkaar op te zetten en zo een nieuw idee van zekerheid te creëren: islamisering! of juist islamofobie! Dat is een heilloze weg en een gevaarlijke. Twijfel kan namelijk niet alleen creativiteit genereren, maar ook geweld.

Foto: Isolation no2 via Jonathan Eden Drummond (CC BY-NC-ND 2.0)