“Wat! Is er dan niets meer heilig?”, twitterde een wanhopige fan in reactie op het bericht dat Mark Darcy, de geliefde van Bridget Jones, dood was. Ongeloof, woede en verdriet gingen in tweets de wereld over. De auteur, Helen Fielding, werd van moord beschuldigd. In een uitzending van DWDD luchtten fans hun hart. De pijn zat ‘m niet alleen in het feit dat Mark Darcy dood was maar ook dat Bridget nu 51 jaar is, een kind heeft en een relatie krijgt met een veel jongere man, een toy boy. “We missen dat we afscheid mogen nemen van Darcy. We missen dat ze gaat trouwen en kinderen krijgt. Dat ze gelukkig is. Het lijkt wel of ze niet gelukkig mag zijn.” Fans hopen stiekem op een wederopstanding van Darcy, net als Arni destijds in Goede tijden, slechte tijden.

Verbaasd over zoveel emoties aan tafel sprak Matthijs van Nieuwkerk zijn gasten vermanend toe dat het hier toch om fictie gaat en niet om de werkelijkheid! Ik moest lachen om de reactie van Matthijs. Het is dezelfde reactie als van een man die kijkt naar hoe zijn vrouw tranen met tuiten huilt bij een film. Of, dat is bij mij thuis een herkenbare scène: hoe ik sidderend van angst mijn ogen bedek bij een spannende detective of thriller en dat mijn vriend dan vol verbazing opmerkt dat het maar fictie is.

Maar deze hele scène in DWDD bracht bij mij ook nog iets anders in herinnering. Een half jaar geleden was er eenzelfde ophef over de hitserie Downton Abbey. Onlangs begon bij de NCRV het vierde seizoen. In Engeland ging seizoen vier al in september in première en trok ruim negen miljoen kijkers. Het was daarmee de beste seizoensopener in de geschiedenis van de Britse televisie. Dat record is vooral te danken aan de cliffhanger waarmee het derde seizoen eindigde: Matthew Crawley lag dood aan de kant van de weg. Fans reageerden woedend en ontzet: eindelijk hadden Mary en Matthew elkaar het jawoord gegeven en leek met de zwangerschap van Mary het geluk hun toe te lachen. Ook de media schreven volop over het dramatische einde. De Engelse krant Metro strooide zout in de wonden van de fans met de kop “Matthew Crawley dead was the best thing to happen to Downton Abbey”. In het artikel beweert producer Gareth Neame dat de dood van Matthew eindeloze mogelijkheden creëert: “Drama has endless possibilities, and the thing that looks like the worst that can happen, if you look at it in a completely different way, you suddenly realise that it’s the best thing that can happen to you.” Deze uitspraak is meer dan een pleister op de wonden. Het is een levensfilosofie die ons tegenwoordig op allerlei manieren tegemoet komt. De idee dat het leven maakbaar is en dat je door je gedachten een eigen werkelijkheid kan creëren. Tegenslag bestaat niet. Het is slechts de wijze waarop je de werkelijkheid ziet. Het is een pleidooi voor positief denken. Herkenbaar verwoord in het ‘tsjakkaa’ van Emiel Ratelband en het ‘yes we can’ van Obama. De bijbel van het positieve denken is zonder meer het boek The Secret van Rhonda Byrne. In 2007 zorgde Oprah Winfrey voor de grote doorbraak van dit boek en maakte van de auteur een spiritueel leider van een beweging die nog steeds veel aanhangers heeft. Deze week bijvoorbeeld ontving ik een nieuwsbrief van een lifestyle-blog met de titel ‘Het is jouw feest! Creëer je eigen werkelijkheid.’

Maar het succes van deze beweging is niet alleen te danken aan The Secret en aan Oprah maar vooral ook aan de nieuwe media. Games en social media zijn geschikte instrumenten om de maakbaarheidsfilosofie te praktiseren. Op Facebook creëer je een eigen positieve wereld. Jij bepaalt hoe je leven eruit ziet. En in games heb je zelf invloed op het verloop van het verhaal met behulp van de controller (joystick). Oude media, zoals films en boeken, hebben zo’n controller niet. Dat is niet erg zolang je je kunt identificeren met de hoofdpersoon en alles naar wens gaat. Maar als we bijvoorbeeld helemaal geen zin hebben om 51 te zijn en weduwe, dan zoeken we toch naar die controller. Dan komen we in actie. We zappen weg of we proberen via Twitter de auteur te beïnvloeden. Kranten en tijdschriften voelen dagelijks wat het effect is van deze heersende attitude. De kerken trouwens ook. We zappen weg als het verhaal ons niet meer aanspreekt. Paus Franciscus lijkt voorlopig nog geen last te hebben van wegzappende kijkers. Hij kwam onlangs met een cliffhanger die alle kijkcijfers doorbrak: de enquête over de pil en homo’s. Of de gelovigen hiermee echt een controller in handen hebben gekregen blijft voorlopig nog de vraag. Nu eerst maar even stilstaan bij het bijzondere gegeven dat katholieken in Nederland zich weer kunnen identificeren met de paus. Dag Bridget, hallo Franciscus!

Foto: Helen Fielding in 2009 door HFprofemail via en.wikipedia.org